Dalmaçya dili
Dalmaçya dili, Doğu Adreatik Denizi üzerindeki Dalmaçya'da konuşulan bir Roman diliydi. Bu dil Orta Çağ'da yok olmuştur. Bazı yerlerde 18. ya da 19. yüzyıla kadar kullanılmıştır. Günümüzde çok az kaynak kalmıştır. Sadece Veglia (Krk) ve Ragusa (Dubrovnik) lehçeleri üzerinde çalışılabilecek yeterli kaynağa sahiptir. Diğer lehçelerden geriye sadece izloat kelimeler ya da kısa ifadeler kalmıştır.
1897 yılında, kendisi de yakınlardaki Istria'nın yerlisi olan bilim adamı Matteo Bartoli, Dalmaçya lehçesinin son konuşmacısı olan burbur (Dalmaçya dilinde 'berber') Tuone Udaina'yı (İtalyanca: Antonio Udina) dilini incelemek için ziyaret etti. Bartoli, yaklaşık 2.800 kelime, hikaye ve Udaina'nın hayatından kesitleri kaleme almış ve bunlar dilin kelime hazinesi, fonolojisi ve grameri hakkında pek çok bilgi sağlayan bir kitapta yayımlanmıştır. Bartoli İtalyanca yazmış ve 1906 yılında Almanca bir çevirisini (Das Dalmatische) yayınlamıştır. İtalyanca el yazmalarının kaybolduğu ve eserin 2001 yılına kadar İtalyancaya yeniden çevrilmediği bildirilmiştir.
Sadece bir yıl sonra, 10 Haziran 1898'de Tuone Udaina 74 yaşında bir yol çalışması patlamasında kazara öldü.
Dalmaçya lehçeleriyle Doğu Adriyatik Denizi'ndeki şehirler. Veglia Hırvatistan'ın Krk adasıdır, Crepsa Cres adasıdır, Arba ise bugün Rab olarak adlandırılmaktadır. Zara ise Zadar şehridir. Trau Trogir, Splato Split, Ragusa Dubrovnik ve Cattaro bugün Kotor olarak adlandırılmaktadır.
Tuone Udaina, Dalmaçya'nın son konuşmacısı
Sorular ve Yanıtlar
S: Dalmaçya'da hangi dil konuşuluyordu?
C: Dalmaçya'da Dalmaçya dili olarak adlandırılan bir Roman dili konuşuluyordu.
S: Bu dil ne zaman yok oldu?
C: Dil Orta Çağ'da yok oldu.
S: Ne zamana kadar kullanıldı?
C: Bazı yerlerde 18. veya 19. yüzyıla kadar kullanıldı.
S: Dil hakkındaki bilgileri kim yazdı?
C: Akademisyen Matteo Bartoli, dille ilgili yaklaşık 2.800 kelime, hikaye ve hayat hikayesini yazdı.
S: Bu kelimeler nerede yayımlandı?
C: Bu kelimeler 1906 yılında yayımlanan Das Dalmatische adlı Almanca bir kitapta yayımlandı.
S: Dilin kelime hazinesi, fonolojisi ve gramerine ilişkin bu bilgilerin çoğunu kim sağlamıştır?
C: Herhangi bir Dalmaçya lehçesinin bilinen son konuşmacısı olan Tuone Udaina (burbur olarak da bilinir), Matteo Bartoli ile konuştuğunda dilin kelime bilgisi, fonolojisi ve grameri hakkındaki bu bilgilerin çoğunu sağlamıştır.
S: Tuone Udaina ne zaman öldü? C: Tuone Udaina, Matteo Bartoli ile yaptığı görüşmeden bir yıl sonra, 10 Haziran 1898'de bir yol çalışması sırasında meydana gelen patlama nedeniyle hayatını kaybetti.
