Çin-Vietnam karakterleri

Tarih

Çince karakterler Vietnam'a Han İmparatorluğu'nun M.Ö. 111 yılında ülkeyi fethetmesinden sonra girmiştir. Bağımsızlık 939 yılında elde edilmiş, ancak Çin yazı sistemi 1010 yılında resmi amaçlar için kabul edilmiştir. Ülke bağımsızlığını kazandıktan kısa bir süre sonra Vietnamlılar kendi dillerini yazmak için Çince karakterleri kullanmaya başladı. 1076'da kazınmış olan Van Ban çanı, Nôm yazıtının bilinen en eski örneğidir. Nguyen Thuyen 13. yüzyılda Nôm şiirleri bestelemiştir. Ancak eserlerinden hiçbiri günümüze ulaşmamıştır. Günümüze ulaşan en eski Nôm metni, Kral Tran Nhan Tong'un 13. yüzyılda yazdığı şiir derlemesidir.

Klasik Çince kraliyet sarayı tarafından ve diğer resmi amaçlar için kullanılmıştır. Hanoi'deki Edebiyat Tapınağı, Çince öğrenimi için en iyi bilinen okuldu. Kamu hizmeti sınavında Çince bilgisi test edilirdi. Her üç yılda bir yapılırdı. Sınavı geçen öğrenciler yargıç olmaya devam edebiliyordu. Konfüçyüsçü âlimler Çinceyi eğitim dili olarak görüyor ve Nôm'u küçümsüyorlardı. Popüler görüş Nôm'u destekliyordu. Bazı krallar tüm yazışmaların Çince yapılması gerektiğini düşünüyordu. Nôm'u bastırdılar. Diğer krallar Nôm'u destekledi. 1867 yılında Kral Tu Duc Nôm kullanımını teşvik eden bir kararname yayınladı. Nüfusun sadece küçük bir yüzdesi herhangi bir dilde okuryazardı. Ancak neredeyse her köyde Nôm'u diğer köylüler için yüksek sesle okuyabilen en az bir kişi vardı. Jean-Louis Taberd 1838 yılında ilk Nôm sözlüğünü yazdı.

1910 yılında sömürge okul sistemi, Fransızca ve alfabetik Vietnamcayı vurgulayan bir "Fransız-Vietnam müfredatı" benimsemiştir. Vietnam alfabesi, Latin alfabesinin ton işaretleri içeren bir biçimidir. 28 Aralık 1918'de Kral Khai Dinh geleneksel yazı sisteminin artık resmi statüye sahip olmadığını ilan etti. Kamu hizmeti sınavı son kez 4 Ocak 1919'da imparatorluk başkenti Hue'de yapıldı. Sınav sistemi ve buna dayalı eğitim sistemi neredeyse 900 yıldır yürürlükteydi. Çin'in kendisi de kısa bir süre sonra Dördüncü Mayıs Hareketi'nin bir parçası olarak Klasik Çinceyi kullanmayı bıraktı.

Nhật dụng thường đàm (1851) adlı iki dilli sözlükten bir sayfa. Çince sözcükleri temsil eden karakterler Nôm'da açıklanmıştır.


Mavi yazı modern Vietnamca, kahverengi ve yeşil karakterler ise Nômcadır. Çince'de de kullanılan karakterler yeşil, Vietnam'a özgü olanlar ise kahverengi ile gösterilmiştir. "Annem her Pazar tapınakta vejetaryen yemek yer." yazıyor.

Dil sorunları

Çince karakterler, Çin'de en yaygın konuşulan dil olan Mandarin, Hong Kong ve Güney Çin'de konuşulan Kantonca ve geleneksel olarak resmi yazı için kullanılan Klasik Çince dahil olmak üzere Çin'de ve başka yerlerde çeşitli dilleri yazmak için kullanılır. Bu karakterler eskiden Kore'de ve Vietnam'da da kullanılmaktaydı. Japonya, Çince karakterlerin ve iki yerel fonetik yazı sisteminin bir karışımını kullanmaktadır. Tüm dillerde orijinal anlamlarını koruyan karakterler bile çeşitli şekillerde okunabilir. 十 karakteri Çin romanizasyonunda (pinyin) shí, Japon romanizasyonunda (Hepburn) jū, Kore romanizasyonunda (Revize Romanizasyon) sip ve Vietnam'da kullanılan Han-Viet sisteminde thập olarak telaffuz edilir. Tüm bu dillerde karakterin anlamı "on "dur.

Nôm'da kullanılan karakterlerin çoğu Çince kökenlidir ve uygun bir telaffuz ya da anlama sahip oldukları için seçilmişlerdir. Örneğin, "Nôm" kelimesini yazmak için kullanılan karakter 喃 Çince'de nán olarak telaffuz edilir ve "gevezelik" anlamına gelir. Çince karakter ile Vietnamca kelime arasındaki uyum her zaman tam değildir. "Nôm" kelimesinin Vietnamca'da olumsuz bir çağrışımı yoktur, daha ziyade sade konuşmayı, anlaşılması kolay bir şeyi ifade eder.

Nôm, Çince'de bulunmayan binlerce karakter içerir. Buna karşılık, Japonya sadece birkaç yüz kokuji geliştirmiştir ve bunların çoğu sadece Japonya'da bulunan bitki ve hayvanları tanımlamaktadır. Kore'de ise nadiren kullanılan az sayıda gukja vardı. Bu karakterler önceden var olan unsurları birleştiren yazarlar tarafından yaratılmıştır. Radikal olarak adlandırılan bir unsur, karakterin anlamını ya da en azından anlamsal bir kategorisini belirtir. Kalan olarak adlandırılan diğer unsur ise telaffuzu verir. Bu, çoğu Çince karakterin yazılış şekline benzer. Çince gibi Vietnamca da tonal bir dildir. Buna karşın, Japonca ve Korece ton belirtmeyen fonetik alfabelerle yazılabilir.

Alıntılar

Yazı Tipleri

Bu makaledeki bazı karakterlerin düzgün görüntülenmesi için ek bir yazı tipi yüklenmesi gerekebilir:

• Hanamin B - Bu Japonca yazı tipi, Unicode CJK Extension C'dekiler de dahil olmak üzere yaklaşık 90.000 karakteri destekler.
• NomNaTongLight - Vietnam Nôm Koruma Vakfı tarafından oluşturulan bu yazı tipi, 1933 tarihli bir tahta baskıda (Nhóm Nôm Na 2005) bulunan karakterlere dayanmaktadır.
• Han Nom Font Set - Bu açık kaynak font 70.000'den fazla Unicode CJK kod noktasını destekler.
• Chu Nom için yazı tipleri. Han-Nom karakterleri nasıl görüntülenir ve kullanılır.